Dolina Aosty - podróż zimowa.

grudnia 19, 2015

Dolina Aosty - podróż zimowa.

Święta zbliżają się wielkimi krokami. Czas ten kojarzy się z mroźną zimą, śniegiem i magiczną atmosferą. Ponieważ u nas pogoda nie sprzyja świątecznym klimatom, zabieram Was do Włoch, w Dolinę Aosty, gdzie niecały rok temu pogoda mnie nie zawiodła. Będzie zimowo i pięknie!

Valle d'Aosta to region autonomiczny w północno-zachodnich Włoszech, sąsiadujący z Francją i Szwajcarią. Najmniejszy i najmniej zaludniony region Włoch. Mimo, iż z Włoch do Doliny Aosty prowadzi tylko jedna droga (Tak! Do Doliny Aosty dostać się można tylko autostradą E25 przejeżdżając przez pierwszą miejscowość regionu - Pont-Saint Martin z autentycznym mostem z I w .p.n.e., pozostałością po czasach rzymskich.) region jest jednym z ciekawszych i bardziej urozmaiconych w całym kraju. Ja jestem nim zauroczona i mogę się założyć, ze po kilku wpisach, które dla Was przygotowałam, wy też będziecie!

Jeśli spojrzeć na mapę, Valle d'Aosta przypomina liść – przez środek przebiega dolina rzeki Dora Baltea, a mniejsze rzeki od niej odchodzące rozchodzą się w różnych kierunkach tak jak nerwy w liściu. Płaska dolina (po włosku Valle) Aosty otoczona jest najwyższymi górami Europy – Alpami, wśród których znajdują się m.in.:

Mont Blanc – 4807 m.n.p.m.
Matterhorn – 4478 m.n.p.m. i
Monte Rosa – 4634 m.n.p.m..

Jedną z największych atrakcji regionu jest możliwość wjazdu kolejką na najwyższy szczyt Europy – Mont Blanc. O tej przygodzie napiszę cały wpis, bo takie przeżycia wymagają długiego komentarza.

Natura była dla regionu bardzo hojna. Oprócz wysokich szczytów (idealnych dla profesjonalnych alpinistów i wytrawnych narciarzy), znajdziemy tutaj piękne tereny średnich gór m.in. znajdujący się na południu piękny Park Narodowy – Gran Paradiso (dla mniej doświadczonych turystów, miłośników trekkingu po górach), jeziora, lasy, łąki... W regionie jest ponad 300 kilometrów szlaków przystosowanych do górskich wędrówek. Oprócz Parku Narodowego Gran Paradiso znajduje się tu też Park „Krajobrazowy” Mont Avic i inne ciekawe rezerwaty przyrody.

Valle d'Aosta dzieli się (zgodnie z przepływem rzek) na mniejsze doliny m.in.:

• Val di Gressoney – prowadzi do góry Monte Rosa (z lodowcem). W regionie znajduje się Gressoney-La-Trinite - ośrodek narciarski jedna z baz noclegowych dla regionu narciarskiego Monterosa Ski.
• Val d'Ayas – z popularnym środkiem narciarskim Champoluc.
• Valtournenche – ciągnie się 27 km w głąb gór jest najpopularniejszą doliną włoskiej części Alp. Najważniejszym ośrodkiem narciarskim regionu jest Breuil-Cervinia (o niej powstanie dodatkowy post) znajdująca się w cieniu góry Matterhorn. 

Na południu Valle d'Aosta znajduje się Park Narodowy Gran Paradiso obejmujący masyw Gran Paradiso (4061 m.n.p.m.). Park przecinają 3 doliny Val di Cogne, Valsaverenche, Val di Rhemes. Park jest idealny dla aktywnych turystów. To wspaniałe miejsce na piesze wędrówki, spływy pontonami czy biegi narciarskie zimą. Park został założony w 1922 roku przez Wiktora Emanuela II, który przekazał Państwu swoje tereny łowieckie, by chronić żyjące tu, zagrożone wyginięciem koziorożce. Do dziś na wolności żyją tutaj również orły przednie, bobry i białe zające. Jednym z najbardziej znanych miejsc w Parku jest miasteczko Introd w Valsaverenche. Dlaczego? Papież Polak Jan Paweł II wybrał je sobie jako miejsce letnich wakacji.

Ważne fragmenty Valle d'Aosta to także Przełęcze św. Berdarda.

• Wielka Przełęcz św. Bernarda (Colle del San Bernardo 2473 m.n.p,m.) leży między Włochami, a Szwajcarią. Za granicą po stronie szwajcarski stoi legendarne hospicjum, założone w 1050 roku przez św. Bernarda. Tamtejsi mnisi nieśli pomoc potrzebującym w górach. Aby pomagać zakopanym w śniegu wędrowcom wyhodowali specjalną rasę psa – bernardyny.
• Mała Przełęcz św. Bernarda oddziela Włochy i Francję. Po francuskiej stronie znajduje się małe hospicjum założone przez św. Bernarda w 1000 roku, jeszcze przed rozpoczęciem misji pomocy potrzebującym w Alpach.

Valle d'Aosta jest jednak regionem pięknym nie tylko krajobrazowo, ale też ciekawym historycznie, a co za tym idzie, jest rajem dla miłośników zabytków. Dolina Aosty pełniła ważne funkcje komunikacyjne i handlowe już od czasów neolitu, przez rok I wiek p.n.e. (gdy tereny te zamieszkiwali Celtowie), aż do średniowiecza, gdy przez przełęcze św. Bernarda (Małą i Wielką) przechodził cały ruch Europy. Dolinę Aosty zamieszkiwały różne ludy, plemienia i dynastie m.in. Rzymianie, Frankowie, Burgundowie, Sabaudowie... a każde z nich dodawało tradycji regionu nowych walorów. Przykładowo za czasów panowania Burgundów w regionie używano języka francuskiego, który do dziś nie został stąd w pełni wyparty, więc mówi się, że region nadal jest dwujęzyczny (chociaż od Zjednoczenia Włoch językiem urzędowym jest włoski). Język miał zresztą duży wpływ na historię Doliny Aosty. Po Zjednoczeniu Włoch i zmianie języka, wielu mieszkańców regionu przesiedliło się na przygraniczne tereny francuskie, bo nie mogli odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Region więc wyludnił się i podupadł gospodarczo. Ożywienie przyniósł rozwój infrastruktury i turystyki, szczególnie za czasów Mussoliniego. To dzięki Mussolinemu właśnie, który uznał Valle d'Aosta za region równie ważny co Piemont, udało się zbudować markę Doliny Aosty i wypromować ją jako jeden z głównych ośrodków narciarskich Europy. Valle d'Aosta autonomię zyskała dopiero po wojnie w 1971 roku i naprawdę jest jednym z ciekawszych i piękniejszych regionów Włoch.

Widok na Dolinę Aosty z fortecy w mieście Bard

Jeśli chodzi o atrakcje antropogeniczne to w regionie warto zwiedzić przede wszystkim miasto Aosta nazywane „Rzymem Alp” (stolicę regionu), powstałe na bazie miasta rzymskiego. Do dzisiaj można tu zobaczyć m.in. Arco di Augusto, Porta Praetoria i pozostałości rzymskiego teatru (o Aoście powstanie zresztą osobny post). Dolina Aosty słynie też ze wspaniałych średniowiecznych zamków m.in. tych w Chattilon (Castello di Ussel i Castello Passerin d'Entreves), Fenis, Issogne, Verres i Sarre. Wspaniałym zabytkiem jest też forteca w mieście Bard (powstanie o niej osobny wpis), która stała się scenografią m.in. do nowego filmu Avengers.

Dolina Aosty mimo wszystko przyciąga co roku przede wszystkim miłośników sportów zimowych. Znajdują się tutaj najpiękniejsze tereny górskie Alp. 28 resortów narciarskich, 800 km tras narciarskich (dla narciarzy o różnych poziomach zaawansowania) i zapierające dech w piersiach krajobrazy to tylko niektóre z czynników dla których z roku na rok Dolinę Aosty odwiedza coraz więcej narciarzy. O bazach narciarskich powstaną osobne wpisy, bo dwie z nich (Courmayer i Cervinię) dokładnie zwiedziłam.

Dolina Aosty zaprasza też smakoszy kuchni świata i enologów. Specjały tutejszej górskiej kuchni to m.in. Fontina, Fromadzo, Jambon de Bosses i Lard d'Arnad. Fontina to tłusty, słodki ser robiony z pełnego mleka, Fromadzo to ser z mleka koziego wymieszanego z krowim, Jambon de Bosses to surowa szynka produkowana w regionie od 14 wieku, a Arnad Lard to szynka mocno wędzona w ziołach. Region słynie też z innych serów i produktów mlecznych takich jak Toma di Gressoney oraz z miodu, likierów i oczywiście wina.

Kto zwiedzał Dolinę Aosty? Jakie są Wasze ulubione miejsca w regionie? Na który post o Valle d'Aosta czekacie najbardziej?
- Kolejką na Mont Blanc,
- Miasto Aosta, czli Rzym Północy,
- Breuil-Cervinia w cieniu potężnego Matterhorna,
- Forteca w Bardzie.

Źródła:

1. "Włochy Praktyczny Przewodnik", wyd. Pascal, 2014
2. "Włochy", wyd. Pascal Lajt (we współpracy z Itaką), 2014