listopada 07, 2015

Maroko - informacje podstawowe, czyli co o Maroku przed wyjazdem wiedzieć trzeba?

We wcześniejszym poście pisałam o moich pierwszych wrażeniach z wyjazdu do Maroka (czytaj tutaj -> Maroko - pierwsze wrażenia). Wyjazdowe emocje powoli ze mnie schodzą, więc nadszedł czas, żeby usystematyzować zdobytą przeze mnie, przed wyjazdem (bo, moim zdaniem podróż gdziekolwiek bez wcześniejszego przygotowania nigdy nie da nam pełnego zrozumienia miejsca w które jedziemy) i w jego trakcie, wiedzę. Ten wpis na pewno nie będzie najciekawszym ze wszystkich które powstaną tutaj o Królestwie Maroka, ale jest podstawą do zrozumienia miejsca o którym będę Wam opowiadać.

Marokańska przyroda
P.S. Wpis jest kompilacją wiedzy z kilku przewodników i wielu stron internetowych i moim zdaniem prezentuje wszystkie podstawowe informacje o Maroku. Jeśli przed podróżą nie macie czasu przebijać się przez książki (chociaż naprawdę namawiam) i robić samodzielnego researchu, mam nadzieję, że przeczytanie tej notatki da Wam wyobrażenie tego gdzie jedziecie.

MAROKO - informacje podstawowe


Maroko to kraj położony w północno-zachodniej Afryce. Jest to jeden z krajów Maghrebu (arab. Zachodu) do którego oprócz Maroko zaliczają się też Tunezja i Algieria – najbardziej na zachód wysunięte kraje islamu. Maroko ma powierzchnię około 450 tysięcy km², przez co jest na 58 miejscu listy największych krajów na świecie.
Źródło: Google Maps

Zwrócę tutaj od razu uwagę na pewien fenomen. W różnych źródłach można znaleźć znacząco różniące się od siebie informacje na temat powierzchni Maroka. Wynika to z tego, iż nie została jednoznacznie określona kwestia przynależności Sahary Zachodniej do Maroka. Jako, że od ... lat Sahara okupowana jest przez Maroko, większość krajów świata uznaje ją jako fragment tego kraju i dodaje powierzchnię Sahary Zachodniej do powierzchni Maroka (tak jest również w liczbie, którą podałam powyżej). Saharyjską Arabską Republikę Demokratyczną uznaje obecnie tylko 50 państw świata w tym m.in. Algieria, Iran, Korea Północna, Libia, Meksyk i RPA. W ich opisach państw świata Maroko pomniejszone jest o teren Sahary. UWAGA! Konflikt marokańsko-saharyjski to ogromne zagadnienie na którego zgłębienie nie wystarczy krótki wpis "przy okazji opisu Maroka". Zainteresowanych tematem odsyłam do kilku pozycji podanych pod bibliografią. 

W Królestwie Maroka żyje 35 mln mieszkańców, pod tym względem Maroko jest 37 krajem świata. Rdzenni mieszkańcy Maroka to Berberowie (z greckiego – barboi – barbarzyńca), których kiedyś nazywano też Maurami. Dziś zamieszkują oni głównie tereny górskie i pustynne, gdzie nadal kultywują kulturę i folklor swoich plemion. Druga grupa etniczna w Maroku to Arabowie (około 65% ludności), ale kraj zamieszkują także Żydzi i Marokańscy Murzyni (potomkowie sprowadzanych tu niewolników).


 GEOGRAFIA MAROKA

Źródło: Google Maps

Maroko to kraj bardzo urozmaicony pod względem krajobrazowym i pod względem ukształtowania powierzchni. Zdecydowanie największą powierzchnię Maroka zajmują pustynie (Sahara) i góry (Atlas).
Maroko od północy oblewają wody Morza Śródziemnego (468 km linii brzegowej), a od zachodu wody Oceanu Atlantyckiego (1835 km linii brzegowej). Tereny tych dwóch wybrzeży bardzo się różnią: wybrzeże Morza Śródziemnego jest skaliste (góry Rif „wpadają” do morza), a  Atlantyku jest skaliste (blisko znajdują się podnóża gór Atlas), ale z piaszczystymi plażami (np. w Agadirze). Pasy wybrzeży są bardzo wąskie i szybko przemieniają się w wysokie góry. 

Góry Atlas - w drodze do Marrakeszu.


Najwyższym pasmem górskim Maroka jest Atlas Wysoki (z najwyższym szczytem Jebel Toubkal - 4167 m n.p.m - który jest to jednocześnie najwyższym szczytem Afryki Północnej). Atlas Wysoki oddziela Maroko od pustyń. Kolejne pasmo to Antyatlas (od Atlasu oddzielony doliną Sus),a dalej znajduje się pasmo Jebel Sirona (pustynne góry) i pasmo gór wulkanicznych Jebel Sarhro. Na północ od Atlasu Wysokiego leży też Atlas Średni, a na samej północy są góry Rif (wzdłuż Morza Śródziemnego).Wschód kraju to Atlas Telski (przy granicy z Algierią) i Atlas Saharyjski (od Algierii po Tunezję).
Równiny na terytorium Maroka znajdują się tylko przy największych miastach: na północ od Rabatu, na południe od Casablanki, przy Marrakeszu i w okolicach Agadiru (Dolina Sus). Górskie tereny kraju nie sprzyjają bogatej sieci rzecznej. Najważniejsze rzeki Maroka to: Sebu i Tensif, ale w krajobrazie Maroka dominują rzeki okresowe (wady), aktywne tylko po obfitych opadach deszczu.

Krajobrazy Maroka są naprawdę malownicze! Górsko-pustynne tereny są ogromną atrakcją turystyczną, ale także inspiracją dla filmowców, muzyków i fotografów (o tym będę często wspominać przy opisach kolejnych miejsc). Aby chronić unikalną faunę i florę w Maroku powstało aż 10 parków narodowych: Jebel Toubkal, Souss – Massa, Talassemtane, Al Hoceima, Tazekka, Knenifra, Ifrane, Iriki, Haut Atlas Oriental, Khenifiss.

 MIASTA MAROKA


Miłośników fotografii i ekstremalnych przeżyć (trekkingu w górach, przejazdów jeepami przez pustynię, nocowania na pustyni w berberyjskich namiotach) fascynują górsko-pustynne tereny Maroka, a entuzjastów plażowania kurorty nadmorskie: Agadir lub Essaouira, ale najwięcej turystów przyjeżdża do Maroka, by poznać orientalne marokańskie miasta! Najważniejsze miasta Maroka to: Rabat (stolica), Marrakesz, Casablanca (największe miasto), Meknes i Fez.

RABAT -to stolica Maroka i jednocześnie drugie największe miasto kraju. Został założony w 1150 roku przez kalifa z dynastii Almohadów, w pobliżu wcześniejszej rzymskiej osady. Ze względu na liczne zabytki (m.in. cytadelę - Kasba al-Udaja, kompleks ruin Szalla, Pałac królewski Dar el-Makhzen, meczet Essouna Grand itd.) w 2012 roku rabat został wpisany na Listę UNESCO.  

CASABLANCA - to największe miasto Maroka (i jednocześnie największe miasto Maghrebu), będące najważniejszym ośrodkiem kulturalnym i przemysłowym kraju. Casablanca kojarzona jest przede wszystkim dzięki filmowi o tej samej nazwie, którego akcja rozgrywała się na ulicach marokańskiego miasta. "Casablanca" (1942) w reżyserii Michaela Curtiza, z niezapomnianymi rolami Humphreya Bogarta i Ingrid Bergman sprawiła, że do dzisiaj miasto kojarzy się z miłością i pełnym pasji romansem. Kwestia tego, czy powinno to sprawa drugorzędna, bo mało kto wie, że tak naprawdę wszystkie sceny filmu nakręcone zostały w studiu, a nikt z bohaterów hollywoodzkiej produkcji nawet nie postawił stopy na marokańskiej ziemi. Ale magia kina potrafi działać cuda. Mimo, że filmowa "tajemniczość i romantyczność Casablanki" jest fikcją to miasto i tak warto zobaczyć, żeby poznać jego najsławniejsze zabytki m.in. Meczet Hasana II (3 największy meczet na świecie), Wielki Meczet i historyczną medynę. 
Źródło: http://scriptshadow.net

MARRAKESZ – to trzecie największe miasto Maroka. Ze względu na wspaniałe zabytki i unikatową atmosferę panującą na głównym placu miasta Jamaa el-Fna, wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Ponieważ podczas mojej marokańskiej przygody udało mi się odwiedzić Marrakesz to powstanie o nim osobny post, gdzie opiszę m.in. ogrody Jardin Majorelle, meczet w Marrakeszu, suk i główny plac miasta.
MEKNES – był stolicą Maroka za panowania najpotężniejszego marokańskiego sułtana (Mulaja Ismaila). Zwany marokańskim Wesalem jest jednym z miast na szlaku tzw. "cesarskich miast Maroka". Unikalna medyna w Meknesie wpisana została na listę UNESCO.
FEZ – to najstarsze muzułmańskie miasto Maroka, a jednocześnie obecnie jedno z największych miast kraju. Warto zobaczyć tutejszą medynę (wpisana na Listę UNESCO), meczety (m.in.Al-Karawijjin, Meczet Andaluzyjski) i medresy. Fez również zaliczany jest do "Cesarskich Miast Maroka".
VOLUBIS – miasto pozostałe po kolonizacji rzymskiej. Do dziś można oglądać tu ruiny rzymskiego miasta z I w. oraz łuk triumfalny Karakali, dom Orfeusza, termy, bazylikę, forum i domy patrycjuszy z pięknymi mozaikami.
EL-JADIDA – twierdza od stuleci należąca do Portugalii. Warto zobaczyć tutaj fortecę Mazagan z Cysterną Portugalską, Wielki Meczet, domy kupców żydowskich i portugalskich oraz arabską medynę.
ESSAOUIRAmiasto nad Atlantykiem, zaprojektowane w XVII wieku przez francuskiego inżyniera. O Essaouirze opowiem w osobnym wpisie, bo miasto to również udało mi się zobaczyć na własne oczy.


CO JESZCZE WARTO ZOBACZYĆ W MAROKU? 


Medresa w Marrakeszu.
Przełęcz Tizi-n-Tichka – przełęcz położona jest na wysokości 2200 m n.p.m. w Atlasie Wysokim
Ait Benhaddon – to wieś wpisana na Listę UNESCO – symbol Maroka na skraju sahary. Znajdziemy tam wspaniałe kazby (zamki z gliny). Unikalność Ait Benhaddon została wykorzystana jaka sceneria do filmów.
Dolina Draa – to oazy na pustyni Jebel Sarhro. Można tam oglądać wspaniałe kazby i ksary.
Wąwozy Dades i Todra – to skaliste kaniony i wąwozy w których znajdują się berberyjskie wioski z domami z gliny
Erg Chebbi – to najłatwiej dostępny kawałek pustyni piaszczystej w Maroku. Można wybrać się tam na quadach lub na wielbłądach.
Taourit – to „brama na saharyjskie południe”.
Maroko na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO:
  • medyna w Essaouirze
  • medyna w Fezie
  • medyna w Marrakeszu i przestrzeń kulturowa Jemaa el-Fna
  • medyna w Tetuanie
  • ksar Ait Benhaddon
  • miasto Meknes i miasto Rabat
  • stanowisko archeologiczne Volubilis
  • portugalska część El-Jadidy
  • zgromadzenia plemion regionu przysaharyjskiego odbywające się co roku w sierpniu

HISTORIA:


Historia Maroka jest niesamowicie zagmatwana, gdyż kraj, aby uzyskać dzisiejszą niepodległość musiał oprzeć się wielu zewnętrznym (ale też wewnętrznym) walkom. Władzę nad krajem sprawowały różne dynastie (m.in. Almorawidzi, Almohodzi, Merynidzi, Alawici, Wattasydzi i Saadyci), których panowanie doprowadzało na przemian do rozwoju kraju i jego zacofania. Niepewną sytuację kraju wykorzystywały też kraje europejskie (Portugalczycy, Hiszpanie i Francuzi), które władały pojedynczymi miastami lub momentami całym krajem (do niedawna Maroko było pod Protektoratem Francji). Maroko to młody kraj, bo ostatecznie niepodległość uzyskało dopiero w 1956 roku. Dziś jest Królestwem rządzonym przez ukochanego króla Muhammada VI. Dla bardziej dociekliwych poniżej przedstawiam historię Maroka w pigułce:

- tereny obecnego Maroka zamieszkiwane były od około 300 tys. - 50 tys. lat p.n.e. (najstarszym odkryciem tego dowodzącym są malowidła skalne z neolitu w Atlasie Wysokim)
- w XII w p.n.e. do Maroka dotarli Fenicjanie
- najstarsze miasto (ok. 1100 r.p.n.e.) to Lixus - Makom Szemesz (Stolica Słońca)
- V w. p.n.e. - na ternach obecnego Maroka pojawiają się Kartagińczycy (zakładają m.in. Tanger i Sale) - panują, aż do 146 r.p.n.e., gdy Kartaginę podbijają Rzymianie
- od IV w.p.n.e. równocześnie z panowaniem Kartagińczyków pojawia się "Królestwo Maurów", stworzone przez związek berberyjskich plemion północnoafrykańskich
- od II w.p.n.e. (po podbiciu przez Rzym Kartaginy) panowanie nad regionem przejmuje Rzym. Następuje rozwój gospodarczy i religijny (chrześcijaństwo), ale kres panowania rzymian przypada na V w.n.e. (upadek Imperium Romanum).
- na początku VII w. na Półwyspie Arabskim rodzi się nowa religia - islam - w 681 roku wódz Okba ibn Nafi prowadzi pierwszą wyprawę po Maroko. W regionie trwają zażarte walki między Arabami, a Berberami, którzy (wyznają chrześcijaństwo i judaizm) nie chcą przyjąć nowej religii.
- Proces zmiany religii trwa aż do XII wieku, ale jest okupiony wieloma ofiarami podczas licznych powstań Berberów.
- od kiedy w Maroko rządy przejmują Arabowie, wprowadzony zostaje kalifat.
- Kalifat zostaje obalony w 750 roku, a w 788 roku do Maroka przybywa Idris ibn Abdallah, który jednoczy plemiona Berberów, obejmuje nam nimi władzę i planuje razem z Berberami przejąć kontrolę nad całym regionem. Nie udaje mu się to, gdyż (około roku 790 - 792) zostaje otruty, ale do dziś pozostała po nim jedna pamiątka... założone przez niego miasto Fez. Idrisa (a w niektórych źródłach jego syna) uznaje się też za twórcę pierwszego samodzielnego Państwa obejmującego większość terenów dzisiejszego Maroka. Kolejne lata były okresem walk o tereny Maroko między synami zmarłego władcy - państwo zostało zjednoczone dopiero w XI wieku.
- Maroko rozrastało się, i rozkwitało, gdyż było położone na szlakach handlowych z Ghany przez Saharę do Kordoby i z Andaluzji przez Fez do Egiptu. Następowała silna urbanizacja.
- Maroko przejmują Almorawidzi (Berberowie) - szerzą rygorystyczną wersję islamu. Panowali na nizinach, natomiast równocześnie na wyżynach pozycję zyskała dynastia Almohodów. Jednak to pierwszej dynastii (Almorawidom) udało się opanować Maroko (Fez, Meknes, Sale, Marrakesz), a w 1146 roku Abd el Mumin ibu Ali ogłosił się sułtanem i kalifem (przywódcą wszystkich muzułmanów). To w okresie panowania dwóch wyżej opisanych dynastii Maroko osiągnęło największą w historii potęgę.
- w 1212 roku chrześcijanie na Półwyspie Iberyjskim mobilizują się przeciwko muzułmanom. Papież nawołuje do krucjaty. Chrześcijanie wygrywają walki i zakładają biskupstwa w Marrakeszu. Północ od tego czasu będzie naznaczona wieczną walką chrześcijan z muzułmanami.
- Na wschodzie Maroka do władzy dochodzi kolejne berberyjskie plemię - Beni Merin. Powstaje nowa dynastia rządząca - Merynidzi. Nie zbudowali oni silnego państwa (być może dlatego, że podczas rządzenia nie odwoływali się do religii), utrzymują jednak status quo z Hiszpanią i dokonują ekspansji na wschód - Algieria i Tunezja (Maghreb). Dynastia upada w 1465 roku.
- Maroko rozpada się na 3 państewka - skupione wokół Fezu, Marrakeszu i Sijilmassy, między którymi trwają ciągłe walki.
- Jednoczy je dopiero nowa dynastia Wattasydów (mimo, że nie opanowali całego Maroka, bo na wybrzeżu atlantyckim postępowała ekspansja Portugalczyków).
- w 1471 roku portugalskie wojska opanowują kolejne tereny, obalona zostaje wtedy też dynastia Wattasydów i zaczyna panować nowa dynastia Saadytów, którzy zmuszeni są stawić czoło najeżdżającym na Maroko Turkom (1555 rok Sulejman Wspaniały podbija tereny sąsiedniej Algierii).
- walki z Turkami jednoczą kraj. Abdallah el Ghalib utrwalił to zjednoczenie - udało mu się scentralizować władzę, uregulować podatki, wyposażyć armię, prowadził też ciągłe walki z Turkami, Hiszpanami i Portugalczykami. Okres panowania Abdallaha el Ghaliba to okres świetności Maroko!
- Maroko jest u szczytu potęgi, gdy w 1597 roku w Fezie pojawia się dżuma. Czarna śmierć przez 10 lat zabija 2/3 ludności. Na zarazę umiera też władca z dynastii Saadytów, co prowokuje kolejne walki o władzę.
- Władzę przejmują Alawici - zamykają się na świat zewnętrzny, wprowadzają zakaz osiedlania się Europejczyków w Maroko i zakaz wyjazdu Marokańczyków do Europy. W Maroku rozpoczyna się kryzys - kraj staje się zacofany, gdyż nie utrzymuje kontaktów z nowoczesną Europą. W międzyczasie Algierię podbijają Francuzi (1830r.)
- po udzieleniu pomocy Algierczykom Francuski Korpus wkracza do Maroka. Od tego czasu Maroko będzie w pełni uzależnione od francuskiej gospodarki. Kolejni władcy zapożyczają się w Europie (np. młody władca Abd el Aziz - 1894 r. - zupełnie nie interesuje się państwem pożycza pieniądze z Europy i wydaje je nie na rozwój kraju, ale na swoje przyjemności). Następuje nieubłagana ekspansja europejska. Od 30.03.1912 roku, po podpisaniu aktu rozbioru i kolonizacji, Maroko znajduje się pod francuskim protektoratem.
- Za czasu francuskiego protektoratu Maroko się odbudowuje - budowane są nowe dzielnice (np. w Rabacie), wytyczane są drogi, linie kolejowe... Wszystkie te działania zostają przerwane wybuchem I wojny światowej.
- Podczas wojny Maroko staje się zapleczem zaopatrzeniowym dla Niemiec i Francji.
- Po wojnie znów można skupić się na modernizacji - rozpoczyna się elektryfikacja kraju, wprowadzono system bankowy, postępuje urbanizacja (przykładem jest Casablanca, która w 1922 roku była portem rybackim, a w 1952 roku stała się największą metropolią kraju).
- Rozrasta się grupa tzw. młodej, marokańskiej inteligencji, która planuje ruchy niepodległościowe, nastaje jednak II wojna światowa.
- Po klęsce Francji w II wojnie światowej (1940 rok) sułtan Maroko Mulaj Mohammed ben Jusuf decyduje się na zamanifestowanie niezależności kraju. Podczas spotkania władz Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych w Maroku w 1943 roku, bez zgody francuzów rozmawia z amerykańskim prezydentem - Delanem Rooseveltem. Następnie kieruje barwne przemówienie do narodu. Oczywiście sułtan zostaje za to zdetronizowany i zesłany na Madagaskar, ale jego akt odwagi staje się dla ludu symbolem walki o niepodległość.
- Marokańczycy rozpoczynają walkę poprzez organizację aktów terrorystycznych na Europejczyków ( to samo równocześnie dzieje się w Algierii).
- w 1956 roku rząd francuski przyznaje Maroko niepodległość, a sułtan Mulaj wraca z wygania.
- w 1957 roku Maroko ogłasza Królestwo, a władcą ponownie zostaje uwielbiany przez naród Mulaj Mohammed ben Jusuf, który przyjmuje tytył Mohammeda V. Uznawany jest on do dziś za sprawcę niepodległości Maroka.
- w 1962 roku Maroko przyjmuje konstytucję
- w latach 90tych postępuje demokratyzacja życia politycznego, a w 1997 roku zostają przeprowadzone pierwsze wybory parlamentarne
- obecnie władcą Maroko jest Muhammad VI.


Strasznie trudno wszystkie informacje, o tak dużym i ciekawym kraju jakim jest Maroko, zebrać w jednym krótkim wpisie. Na pewno wiele faktów z historii, religii, kultury i geografii Maroka będę wplatać w moje opisy marokańskich miast. Chciałam, żeby ten wpis tylko naszkicował Wam obraz Maroka, który teraz będziemy kolorować barwnymi opisami marokańskich smaków, kolorów, zabytków i marokańskiej gościnności. 


Źródła:

- "Maroko. W labiryncie orientalnych medyn.", 2010, Wyd. Bezdroża
- "Maroko. Szlakiem medyn, skarbów wybrzeża i pustyni.", 2011, Wyd. Bedroża
- "Zakochani w świecie - Maroko", 2012, Joanna Grzymkowska- Podolak, Wyd. Poligraf

Polecam przeczytać też:

Maroko - pierwsze wrażenia 
Jeden dzień w Marrakeszu
Wycieczka fakultatywna do Essaouiry. Czy warto opuścić Agadir i wybrać się do wietrznego miasta?
Z Agadiru do Essaouiry - co warto zobaczyć?
Marokańskie smaki
Agadir - wszystko co trzeba wiedzieć zanim wybierzecie się tam na wakacje

 

5 komentarzy:

  1. www.bulgari.blox.pl9 listopada 2015 09:56

    Napisałaś na wstępie, że wpis nie będzie najciekawszym. Przeczytałam i uważam, że jest bardzo ciekawy i przydatny także dla tych, którzy wybierają się tylko w wirtualną podróż do Maroka. Pozdrawiam :)

    OdpowiedzUsuń
  2. Bardzo się cieszę i dziękuję za miłe słowa. Moim zdaniem przed każdą podróżą trzeba się chociaż w podstawowym stopniu zapoznać ze zwiedzanym miejscem - z jego historią, kulturą... stąd ten wpis. :) W kolejnych będzie więcej ciekawostek, czyli to co my turyści kochamy najbardziej. :)
    Pozdrowienia!

    OdpowiedzUsuń
  3. www.bulgari.blox.pl10 listopada 2015 21:43

    Ja też tak uważam i miło, że nie jestem odosobniona w tym przekonaniu ;) Nie miałam zielonego pojęcia o tym, że Casablanca była kręcona w studiu i chyba nie doceniałam magii kina :)

    OdpowiedzUsuń
  4. I kolejny ciekawy artykuł, za to uwielbiam to miejsce.

    OdpowiedzUsuń
  5. Może kiedyś korzystam z tych rad bo są bardzo ciekawe i chciałabym je sprawdzić.

    OdpowiedzUsuń

Cieszę się, że moje przemyślenia Cię zainspirowały! :) Wpadaj częściej! Do usłyszenia!